Hilversum en Wijdemeren 'Samen Sterker'

De herindeling komt steeds dichterbij. Op 1 januari 2026 gaan de ambtelijke organisaties samen, waarna op 1 januari 2027 de bestuurlijke herindeling plaatsvindt. Met dit hoofdstuk worden de herindelingsactiviteiten die in 2026 worden uitgevoerd beschreven. Voor de leesbaarheid van deze programmabegroting wordt de herindeling verder zo min mogelijk beschreven in de rest van de begroting. Dit hoofdstuk staat, met uitzondering van minimale verschillen passend bij één van de twee gemeenten, gelijkluidend in de programmabegroting van Hilversum en Wijdemeren.
2026: een jaar van uitdagende context
Het wettelijk proces van de herindeling ligt momenteel in Den Haag. Eind juni heeft Gedeputeerde Staten (GS) van Noord-Holland haar positieve zienswijze op ons herindelingsadvies aan de minister van Binnenlandse Zalen (BZK)   gestuurd. De verwachting is dat de ministerraad eind september besluit om de herindelingswet naar de Raad van State te sturen voor advies. Daarna komt de wet nog een keer terug in de ministerraad. De verwachting is dat de ministerraad vervolgens in het vierde kwartaal van 2025 de herindelingswet naar de (nieuwe) Tweede Kamer zal sturen. In het voorjaar van 2026 zal de Tweede Kamer over de herindelingswet stemmen, gevolgd door de Eerste Kamer. Na positieve besluitvorming door de beide Kamers, zal de minister herindelingsverkiezingen in november van 2026 uitschrijven.
Los van het wettelijke traject is de bestuurlijk en ambtelijke voorbereiding op de herindeling in Hilversum en Wijdemeren in volle gang. 2026 wordt daarbij het jaar waarin:

1. De samengevoegde organisatie vanaf 1 januari 2026 twee gemeentebesturen ondersteunt, aan de hand van de Samenwerkingsovereenkomst die beide colleges in 2025 hebben gesloten. Bij deze ondersteuning hoort ook het uitvoeren van de gezamenlijke beleidsagenda van de colleges (H4 van de programmering harmonisaties ), waarin staat beschreven op welke onderwerpen de colleges samen optrekken of elkaar actief informeren over voortgang.
2. De samengevoegde organisatie en de besturen voorbereidingen treffen voor de bestuurlijke herindeling op 1 januari 2027. Met daaronder de activiteiten:
   1. Uitvoering geven aan het harmoniseren van beleid en voorschriften aan de hand van de programmering die colleges op 10 juni 2025 voor de komende jaren hebben vastgesteld. 2026 staat hierbij over de volle breedte van de gemeentelijke thema’s in het teken van: harmoniseren wat moet vóór de herindelingsdatum van 1 januari 2027 en voorbereiden van hetgeen onder het mandaat van de nieuwe gemeente valt na 1 januari 2027. Deze laatste categorie bevat onder meer alle thema’s waar politiek gezien veel te kiezen valt. Ter bevordering van de leesbaarheid van deze begroting wordt het harmoniseren hier centraal als activiteit genoemd en niet onder ieder specifiek begrotingsthema.
   2. Voorbereiden van de begroting van de nieuwe gemeente op 4 januari 2027.
   3. Participatie-activiteiten voortzetten in de vorm van dorpscv’s voor de Wijdemeerse dorpen.
   4. Herindelingsverkiezingen organiseren.
3. De samengevoegde organisatie de dienstverlening op het niveau houdt zodat inwoners geen nadelige gevolgen ondervinden van de organisatorische samenvoeging.
4. De samengevoegde organisatie uitvoering geeft aan de andere activiteiten die in de programmabegrotingen van beide gemeenten worden beschreven.

Deze opsomming van werkzaamheden laat zien dat 2026 een ongewoon jaar is, met uitdagingen die van zowel van de gemeenteraden, colleges, als de samengevoegde organisatie veel gaat vragen.

Uitgangspunten meerjarenraming 2025 en verder gemeente Hilversum
Tot 1 januari 2027 behouden gemeente Hilversum en gemeente Wijdemeren hun eigen meerjarenramingen. Tot die tijd zullen er in de Hilversumse begroting geen lasten en baten worden opgenomen die betrekking hebben op Wijdemeren.

De voorbereidingen voor de eerste begroting van de nieuwe gemeente in januari 2027 beginnen wel al in 2026. Een uitgebreider spoorboekje hiervoor wordt opgenomen in de startnotitie financieel beleid, die de raden in december 2025 vaststellen. Onderdeel hiervan zal in ieder geval een moment in het tweede kwartaal (Q) 2026 zijn om als raden gezamenlijke uitgangspunten voor de nieuwe begroting vast te stellen.

Dit betekent het volgende voor de planning- en control producten:

Herindelingsbijdrage (Arhi-middelen)
De gemeente Wijdemeren en Hilversum ontvangen vanuit het Rijk middelen om de kosten van de herindeling te dekken. Deze herindelingsbijdrage (Arhi-middelen) betreft een bijdrage van € 6,5 miljoen en wordt over 5 jaar stapsgewijs uitgekeerd, beginnend in het jaar voorafgaand aan de bestuurlijke herindeling (2026). Wijdemeren ontvangt alleen een bijdrage in 2026, omdat de herindeling per 2027 een feit is.

Reserve herindeling
Omdat de lasten niet in dezelfde periode als de baten vallen is bij de Voorjaarsnota 2025 in Hilversum de reserve Herindeling ingesteld. In Wijdemeren wordt bij het opstellen van de begroting 2026 de reserve herindeling ingesteld. De reserve dient ter overbrugging van de eerste jaren van de herindeling, 2025 en 2026. In de jaren 2026 tot en met 2030 zal de voeding ook gevormd worden door de herindelingsbijdragen. De herindelingsbijdragen staan los van de verwachte hogere algemene uitkering die na de samenvoeging wordt ontvangen.

Kosten van de fusie (frictiekosten)
Het overgrote deel van de kosten van de ambtelijke integratie en bestuurlijke fusie worden opgenomen in de begroting van gemeente Hilversum. In de Begroting 2026 zijn de lasten voor de samenvoeging budgettair neutraal verwerkt middels een onttrekking aan de reserve Herindeling.

Kosten Huisvesting en ICT

Vanaf 2026 worden ook kosten gemaakt voor uitbreiding van de huisvesting en ICT. De lasten zijn structureel in de begroting verwerkt. In 2026 staat hier een bijdrage vanuit Wijdemeren tegenover. Vanaf de samenvoeging is nu de verwachting dat er dekking vanuit de budgetten van Wijdemeren is. De hoogte van de beschikbare dekking is echter nog niet bekend en daarmee onzeker. Risico is dat de totale budgetten van de samengevoegde gemeente niet toereikend zullen zijn. Eventuele verschillen tussen de werkelijke dekking en de dekking die nu is geraamd moeten dan op een later moment in de begroting worden verwerkt (bij Voorjaarsnota 2026, Begroting 2027 of nog later).
Financieel toezicht
Sinds december 2024 is, bij het vaststellen van het herindelingsontwerp, het financieel toezicht van de provincie Noord-Holland van toepassing op Wijdemeren. Dit houdt onder andere in dat Wijdemeren Hilversum moet informeren over specifiek door GS genoemde besluiten. Hilversum dient aan te geven of zij kan instemmen met de besluiten van Wijdemeren. GS betrekken deze afstemming en instemming bij hun toetsing. In maart 2025 zijn het voorstel voor mandatering en een protocol aangenomen die de rollen en taken van Wijdemeren en Hilversum in het toezicht eenduidig en transparant weergeven en de rol van Hilversum effectief en efficiënt laat invullen. Aan de hand van dit vastgestelde protocol bestaat goed overleg tussen beide gemeenten als het gaat om Wijdemeerse voorstellen die financieel impact hebben op de nieuwe gemeente Hilversum.
Daarnaast zal, als gevolg van het financieel toezicht, de gemeente Hilversum onder meer over de begroting 2026 van Wijdemeren aangeven of zij hiermee kan instemmen. Eerder is door Hilversum positief ingestemd met de jaarstukken 2024 en Voorjaarsnota 2025.